استادیوم لوژنیکی یکی از قدیمی‌ترین ورزشگاه‌های روسیه محسوب می‌شود که نخستین بار در سال ۱۹۵۶ تأسیس شد و در آن زمان به نام ورزشگاه لنین شناخته می‌شد. ساخت این ورزشگاه نتیجه یک برنامه بزرگ برای ارتقا امکانات ورزشی اتحاد جماهیر شوروی بود که پس از موفقیت در بازی‌های المپیک ۱۹۵۲ کلید خورد. کار بر روی این مجموعه بزرگ ورزشی در سال ۱۹۵۵ آغاز شد و تنها پس از ۴۵۰ روز در ۳۱ جولای ۱۹۵۶ به بهره‌برداری رسید.

ورزشگاه لوژنیکی وزرشگاه اصلی بازی‌های المپیک ۱۹۸۰

ورزشگاه لوژنیکی به دلیل امکانات متعدد، وسعت زیاد و گنجایش بالا وزرشگاه اصلی بازی‌های المپیک ۱۹۸۰ بود و مراسم افتتاحیه، اختتامیه، مسابقات فوتبال و سوارکاری در آن برگزار شد.

فاجعه مرگبار سال ۱۹۸۲ در ورزشگاه لوژنیکی

افزون بر بازی‌های المپیک، مردم روسیه ورزشگاه لوژنیکی را با خاطراتی تلخ نیز به خاطر سپرده‌اند. در سال ۱۹۸۲ هنگام برگزاری دور دوم مسابقات جام قهرمانی یوفا بین تیم‌های اسپارتاک مسکو و HFC هارلم هلند فاجعه‌ای دردناک اتفاق افتاد. در ثانیه‌های پایانی این بازی، جمعیت زیادی با عجله برای رسیدن به مترو از ورزشگاه خارج شدند اما به دلیل ازدحام بیش از حد و فشار جمعیت یکی از تماشاگران از روی پله‌های یخ زده سقوط می‌کند که موجب ایجاد یک هرج و مرج بزرگ می‌شود. در اثر این اتفاق سایر تماشاگران نیز همچون مهره‌های دومینو سقوط می‌کنند و ۶۶ نفر از آنها جان خود را از دست می‌دهند.

ورزشگاه لوژنیکی مسکو در سال ۲۰۱۴ پیش از بازسازی برای جام جهانی

ورزشگاه لوژنیکی مسکو شاهد رخدادهای ورزشی بزرگی بوده که از جمله آنها می‌توان به فینال جام یوفا در سال ۱۹۹۹ بین باشگاه‌های پارما و المپیک مارسی و فینال جام قهرمانان اروپا در سال ۲۰۰۸ میان تیم‌های چلسی و منچستر یونایتد اشاره کرد. این ورزشگاه تا سال ۲۰۱۴ و پیش از ساخت ورزشگاه Otkritie Arena توسط تیم اسپارتاک مسکو استفاده می‌شد.
با مشخص شدن روسیه به‌عنوان میزبان جام جهانی ۲۰۱۸، به‌سرعت مشخص شد که ورزشگاه لوژنیکی میزبان اصلی این رقابت‌ها خواهد بود و بازی های افتتاحیه، فینال و یکی از بازی های نیمه نهایی در آن برگزار خواهد شد. در نتیجه این ورزشگاه که از سال ۲۰۱۳ و پس از مسابقات جهانی دو میدانی تعطیل شده بود، مورد یک بازسازی اساسی قرار گرفت.

ورزشگاه لوژنیکی مسکو در سال ۱۹۸۰

طراحی و بازسازی ورزشگاه لوژنیکی

طراحی اولیه ورزشگاه لوژنیکی در سال ۱۹۵۶ به‌گونه‌ای بود که گنجایش ۱۰۳ هزار نفر را به آن می‌داد و در برخی موارد جمعیت حاضر در آن از این تعداد نیز فراتر می‌رفت. این ورزشگاه یک طبقه در ابتدا فاقد سقف بود و تا پیش از مسابقات المپیک ۱۹۸۰ از صندلی‌های استاندارد امروزی برخوردار نبود. پس از نصب صندلی بر روی سکوهای لوژنیکی، ظرفیت این ورزشگاه به میزان قابل‌توجهی کاهش یافت و به ۷۸ هزار نفر رسید.
در سال ۱۹۹۶ نخستین سقف ورزشگاه لوژنیکی بر روی آن نصب شد و یک دیواره کاملاً مستقل به همراه ستون‌های بلندمرتبه گرداگرد ورزشگاه کشیده شد.

بازسازی ورزشگاه لوژنیکی مسکو برای جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه

بدون شک بزرگ‌ترین برنامه بازسازی ورزشگاه‌ها در جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه اجرا شده است. این برنامه در برخی موارد شامل انهدام کامل سازه اولیه و ساختن یک مجموعه جدید به جای آن بود. در جریان بازسازی ورزشگاه لوژنیکی مسکو مقرر شد تا دیواره تاریخی و سقف موجود بر روی ورزشگاه حفظ شود اما در سایر قسمت تغییراتی اساسی ایجاد شود.

بازی افتتاحیه جام جهانی ۲۰۱۸ میان تیم های روسیه و عربستان در ورزشگاه لوژنیکی

با موافقت فیفا قرار شد تا ظرفیت ورزشگاه بازی افتتاحیه و فینال از ۹۰ هزار نفر به ۸۰ هزار نفر کاهش یابد. با این وجود، باز هم سازه یک طبقه پیشین ورزشگاه لوژنیکی از این ظرفیت برخوردار نبود؛ بنابراین طراحان تصمیم گرفتند تا با حذف پیست دو میدانی اطراف زمین چمن، ظرفیت بیشتری برای افزایش تعداد تماشاگران ایجاد کنند. سرانجام طراحان این ورزشگاه توانستند با نزدیک کردن جایگاه تماشاگران طبقه اول به زمین چمن، گنجایش ورزشگاه لوژنیکی را به ۸۱ هزار نفر افزایش دهند. همچنین سازه یک طبقه سابق، جای خود را به یک ورزشگاه با ۲ طبقه مجزا و یک نوار میانی با ۱۰۲ جایگاه‌ اختصاصی داد. طبقه دوم این ورزشگاه ۳۷.۵ متر از زمین فاصله دارد و به طور کامل در زیر سقف قرار گرفته است.

جایگاه ویژه ورزشگاه لوژنیکی مسکو

تغییر در تعداد صندلی‌های ورزشگاه لوژنیکی و افزودن یک طبقه به آن، تغییراتی در سقف ورزشگاه را الزامی می‌کرد؛ بنابراین، در حالی که تمام ساختار قبلی حفظ شده بود، ۷ هزار متر مربع ورق شفاف نیز به سقف اضافه شد تا از تماشاگران ردیف‌های جلو محافظت کند. همچنین مدرن‌ترین چمن هیبرید دنیا نیز در این ورزشگاه مورد استفاده قرار گرفت که کاملاً متناسب با آب و هوای سرد و برفی مسکو طراحی شده و نیاز چندانی به نور خورشید ندارد.

ورزشگاه کالینینگراد (Kaliningrad) یکی از استادیوم‌های زیبا و گران‌قیمت جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه است که در مرحله گروهی میزبان چهار بازی از جمله رقابت اسپانیا و مراکش دو تیم هم‌گروهی تیم ملی ایران بود. این ورزشگاه در مجاورت دریای بالتیک واقع شده و با لیتوانی و لهستان هم‌مرز است. شهر کالینینگراد به لحاظ جغرافیایی نزدیک‌ترین نقطه روسیه به اروپا محسوب می‌شود.

ساخت ورزشگاه کالینینگراد

برنامه‌ریزی برای ساخت ورزشگاه کالینینگراد در سال ۲۰۱۲ آغاز شد. در طرح اولیه این ورزشگاه قرار بود یک سقف متحرک بر روی سازه قرار گیرد و به‌منظور کاهش هزینه‌های نگهداری پس از پایان مسابقات جام جهانی، طبقه دوم آن به‌طور کامل جداسازی و حذف شود. شروع بحران‌های اقتصادی سال ۲۰۱۳ در کشور روسیه، با ورشکستگی شرکت سازنده ورزشگاه کالینینگراد همراه بود. در نتیجه تحویل این ورزشگاه که یکی از گران‌قیمت‌ترین استادیوم‌های در دست احداث روسیه محسوب می‌شد، در هاله‌ای از ابهام قرار گرفت.

ورزشگاه کالینینگراد در حاشیه دریای بالتیک

طراحی ورزشگاه کالینینگراد

با توجه به تأخیر قابل توجه در فرآیند ساخت ورزشگاه کالینینگراد و در عین حال سقوط قابل توجه ارزش روبل روسیه، فیفا برای اولین بار طی چند دهه گذشته موافقت کرد تا ظرفیت این ورزشگاه از ۴۵ هزار نفر به ۳۵ هزار نفر کاهش یابد. همچنین قرارداد طراحی و ساخت این ورزشگاه نیز به شرکت سرمایه‌گذاری Crocus اعطا شد.

استفاده از قطعات پیش‌ساخته فولادی و آلومینیومی در نمای بیرونی ورزشگاه کالینینگراد

به‌منظور افزایش سرعت ساخت و ساز و جبران تأخیرهای ایجادشده در سال‌های گذشته، قرار شد تا طرحی کاملاً جدید برای ورزشگاه کالینینگراد در نظر گرفته شود. در این طرح، ورزشگاه کالینینگراد به‌جای یک ساختار بتنی یکپارچه به‌طور کامل از قطعات پیش‌ساخته فولادی و آلومینیومی ساخته می‌شد. نتیجه این تصمیم بسیار رضایت‌بخش بود.

نمایی از ورزشگاه کالینینگراد در شب

ورزشگاه کالینینگراد نسبت به طرح اولیه خود تا حد امکان کوچک‌تر و ساده‌تر شده بود. این استادیوم به لحاظ مساحت دومین ورزشگاه کوچک کشور روسیه برای جام جهانی ۲۰۱۸ محسوب می‌شود (با ۱۱۲.۵۰۰ متر مربع پس از ورزشگاه یکاترینبورگ). البته از حیث زیبایی طراحان وسواس زیادی برای استادیوم کالینینگراد به خرج داده‌اند. نمای بیرونی این ورزشگاه به‌طور کامل از ورق‌های سوراخ شده سفید و آبی آلومینیومی ساخته شده که با نورپردازی منحصر به فردی در شب‌ها می‌درخشد.
این دو رنگ که رنگ‌های اصلی پیراهن تیم FC Baltika نیز محسوب می‌شوند، در طراحی داخلی ورزشگاه نیز مورد استفاده قرار گرفته است. به لطف سوراخ‌هایی که در نمای بیرونی این ورزشگاه وجود دارد، تهویه فضای داخلیآن به‌صورت طبیعی صورت می‌گیرد که این ویژگی موجب کاهش هزینه قابل توجهی شده است.

نمای بیرونی ورزشگاه کالینینگراد

در حالی که در سپتامبر سال ۲۰۱۵ عملیات شمع‌گذاری برای استحکام بیشتر این ورزشگاه در زمین خیس کالینینگراد آغاز شد، تنها یک سال بعد، تمام ساختارهای فولادی اولیه آماده نصب شده بود. با این وجود شرکت سازنده ورزشگاه کالینینگراد نتوانست به‌طور کامل تا سال ۲۰۱۷ این استادیوم را تحویل دهد و مجوز ساخت آن تا ماه مارس ۲۰۱۸ تمدید شد.

نمای داخلی ورزشگاه کالینینگراد

ورزشگاه کالینینگراد از ۳۲ متر ارتفاع برخوردار است و سقف آن بر روی ۴۷ پایه بنا شده است. از آنجا که ساختار این استادیوم بسیار ساده طراحی شده، کاهش ظرفیت تماشاگران آن به‌آسانی امکان‌پذیر خواهد بود. به این منظور پس از پایان رقابت‌های جام جهانی ۲۰۱۸ قطعات طبقه دوم ورزشگاه جداسازی و ارتفاع سقف آن کاهش خواهد یافت تا ظرفیت ورزشگاه از ۳۵ هزار نفر به ۲۵ هزار نفر کاهش یابد.

ورزشگاه یکاترینبورگ (Yekaterinburg) که با نام ورزشگاه مرکزی نیز شناخته می‌شود در شهری با همین نام واقع شده است. یکاترینبورگ چهارمین شهر پرجمعیت روسیه است و در بخش مرکزی روسیه، درست در جایی که قسمت‌های اروپایی و آسیایی به یکدیگر پیوسته‌اند قرار گرفته است.

ورزشگاه چند منظوره یکاترینبورگ پیش از باسازی در سال ۲۰۰۶

ساختمان اصلی ورزشگاه چند منظوره یکاترینبورگ بین سال‌های ۱۹۵۳ تا ۱۹۵۷ ساخته شد که علاوه بر فوتبال برای ورزش‌هایی نظیر دو میدانی و اسکی روی یخ نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت. این استادیوم اگرچه چندان قدیمی نبود اما در فهرست میراثمعماریروسیه قرار داشت و یکی از مشهورترین استادیوم‌هایی بود که در راستای قوانین نئوکلاسیستی استالینیست طراحی شد.

نمای تاریخی ورودی ورزشگاه یکاترینبورگ

ورزشگاه یکاترینبورگ ۲۷ هزار نفر گنجایش داشت و تا دهه‌های متوالی بدون تغییر استفاده می‌شد تا آنکه در سال ۲۰۰۷ میلادی مسئولان آن پس از سال‌ها تصمیم به بازسازی این مجموعه ورزشی گرفتند. نوسازی ورزشگاه یکاترینبورگ حدود ۴ سال زمان و بیش از ۲.۵ میلیون روبل هزینه برد و سرانجام در سال ۲۰۱۱ آماده بازگشایی شد. در این پروژه نمای بیرونی و تاریخی ورزشگاه حفظ شد اما قسمت داخلی آن به طور کلی تغییر شکل پیدا کرد. هرچند ظاهراً بخش زیادی از این هزینه‌ها بیهوده به هدر رفت!

جایگاه تماشاگران در بیرون از ورزشگاه یکاترینبورگ

اندکی پس از بازسازی ورزشگاه یکاترینبورگ، کشور روسیه به‌عنوان میزبان جام جهانی ۲۰۱۸ انتخاب شد و یکی از مکان‌های مورد نظر برای برگزاری بازی‌ها این استادیوم بود. با وجود هزینه زیادی که برای نوسازی ورزشگاه یکاترینبورگ شده بود، این مجموعه استانداردها و ظرفیت لازم برای برگزاری بازی‌های جام جهانی را نداشت. از این رو، باید تغییرات دیگری در این بنا صورت می‌گرفت. مسئولان این ورزشگاه تصمیم گرفتند تا برای کاهش هزینه‌ها حدالامکان نمای بیرونی آن را حفظ کنند و برای افزایش ظرفیت آن به دنبال چاره‌ای دیگر باشند. احتمالاً ورزشگاه یکاترینبورگ در نوع خود بی‌نظیر است چراکه نخستین بنایی است که از دو جایگاه تماشاگران در بیرون از محوطه استادیوم برخوردار است!

نصب جایگاه های موقت در پشت دیوار تاریخی ورزشگاه یکاترینبورگ

طراحی و بازسازی ورزشگاه یکاترینبورگ

در حالی که ورزشگاه یکاترینبورگ به‌سختی ۲۷ هزار نفر را در خود جای می‌داد، مسئولان برگزاری جام جهانی ۲۰۱۸ ناچار بودند تا مطابق استانداردهای فیفا گنجایش این ورزشگاه را تا ۳۵ هزار نفر افزایش دهند. به این منظور یکی از پیشنهادهایی که توسط روسیه مطرح شد، نصب جایگاه‌های موقت در بیرون از محوطه اصلی ورزشگاه بدون تخریب سایر قسمت‌ها بود. در نتیجه بدون آنکه نمای تاریخی بیرون این ورزشگاه آسیبی ببیند در دو سمت شمالی و جنوبی آن، جایگاه‌های موقتی در پشت دیوارهای قدیمی قرار گرفتند.

نصب پنل های فلزی در گرداگرد ورزشگاه یکاترینبورگ

با وجود نصب جایگاه‌های موقت، همچنان ظرفیت ورزشگاه یکاترینبورگ تا ۳۵ هزار نفر فاصله زیادی داشت. از این رو ارتفاع جایگاه‌های داخلی نیز تا نزدیکی سقف گسترش پیدا کرد. به دلیل بالاتر بودن جایگاه‌های داخلی تماشاگران نسبت به دیوار تاریخی بیرونی، یک تأثیر بصری منفی در جلوه ورزشگاه ایجاد شد؛ بنابراین تصمیم گرفته شد تا از پنل‌های فلزی برای ایجاد یک پوشش کامل در تمام اطراف ورزشگاه استفاده شود. این پنل‌های سوراخ شده در هنگام شب، با یک سیستم نورپردازی مدرن به یک صفحه نمایش بزرگ ویدئویی تبدیل می‌شوند.

سقف ورزشگاه یکاترینبورگ

همچنین سقف ورزشگاه که بر روی ۸ ستون قرار گرفته است، جایگاه‌های داخلی را به طول کامل و جایگاه‌های موقت بیرونی را نیز تا حدی پوشش می‌دهد.

سن پترزبورگ دومین شهر بزرگ و پرجمعیت روسیه پس از مسکو است که در شمال غرب این کشور واقع شده و در زمان حکومت اتحاد جماهیر شوروی به مدت ۶۷ سال با نام لنین‌گراد شناخته می‌شد. به لحاظ تاریخی این شهر یکی از سنگرهای دفاع در برابر آلمان نازی در جنگ جهانی دوم بود و از این حیث نقشی بزرگ در تاریخ روسیه ایفا می‌کند. افزون بر این، بسیاری سن پترزبورگ را به‌عنوان یکی از مراکز بزرگ فرهنگی روسیه می‌شناسند و ظاهراً با آغاز جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸ و برگزاری بازی‌های مهم و حساس در این شهر، نام آن در عرصه ورزش نیز طنین‌انداز خواهد شد.
استادیوم سن پترزبورگ که به نام ورزشگاه کرستوفسکی نیز شناخته می‌شود پیش از آغاز جام جهانی توسط باشگاه زنیت سن پترزبورگ روسیه مورد استفاده قرار می‌گرفت. این ورزشگاه میزبان بازی تاریخی ایران و مراکش بوده و ۱۶ بازی دیگر از جمله یکی از بازی‌های مرحله نیمه نهایی نیز در آن برگزار می‌شود.

ساخت ورزشگاه سن پترزبورگ

برنامه‌ریزی برای ساخت ورزشگاه سن پترزبورگ به پیش از سال ۲۰۰۵ میلادی بازمی‌گردد و عملیات ساخت آن نیز اواخر سال ۲۰۰۸ کلید خورد. این ورزشگاه که قرار بود ظرف مدت یک سال به بهره‌برداری رسد به دلیل برخی مشکلات نظیر کسری بودجه و بازطراحی برای مطابقت با استانداردهای فیفا به‌منظور برگزاری بازی‌های جام جهانی با تأخیر قابل توجهی ساخته شد. ورزشگاه سن پترزبورگ در ابتدا قرار بود با سرمایه بخش خصوصی (شرکت گازپروم روسیه) ساخته شود اما پس از انصراف این شرکت، فرمانداری سن پترزبورگ ساخت آن را بر عهده گرفت تا سرانجام در سال ۲۰۱۷ ورزشگاه بزرگ سن پترزبورگ مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
بنا بر آمار و ارقام منتشرشده نزدیک به ۱.۷ میلیارد دلار برای ساخت ورزشگاه سن پترزبورگ هزینه شده که از این حیث نه‌تنها پرهزینه‌ترین استادیوم بازی‌های جام جهانی ۲۰۱۸ محسوب می‌شود بلکه گران‌ترین استادیوم فوتبالی است که تاکنون در سراسر جهان ساخته ‌شده است.

ورزشگاه کیروف (Kirov) که به دلیل نورافکن‌های عظیم و بلندمرتبه خود شهرتی جهانی داشت

طراحی ورزشگاه سن پترزبورگ

پس از سقوط اتحاد جماهیر شوروی، ورزشگاه کیروف (Kirov) که به دلیل نورافکن‌های عظیم و بلندمرتبه خود شهرتی جهانی داشت در معرض نابودی قرار گرفت. این ورزشگاه تا سال ۲۰۰۶ میلادی همچنان پابرجا بود تا آنکه مسئولان برگزاری بازی‌های جام جهانی ۲۰۱۸ در روسیه تصمیم گرفتند استادیومی جدید به‌جای آن بنا کنند. با این وصف، تخریب ورزشگاه قدیمی در اواخر سال ۲۰۰۶ آغاز شد و درحالی‌که کارهای ساخت‌وساز استادیوم جدید در سال ۲۰۰۸ کلید خورد، انتظار می‌رفت تا در سال ۲۰۰۹ ساخت آن به پایان برسد.

طرح اولیه ورزشگاه سن پترزبورگ از معمار مشهور ژاپنی کیشو کورکاوا (Kisho Kurokawa)

مقامات سن پترزبورگ پیش از ساخت این ورزشگاه یک مسابقه بین‌المللی طراحی برگزار کردند که در این رویداد طرحی از معمار مشهور ژاپنی به نام کیشو کورکاوا (Kisho Kurokawa) که آثار قابل توجهی نظیر فرودگاه بین‌المللی کوالالامپور را در کارنامه داشت برگزیده شد. این طرح شباهت زیادی به استادیوم تویوتا ژاپن داشت و به شکل یک بشقاب پرنده فضایی ساخته می‌شد.

در ساختمان ورزشگاه سن پترزبورگ ۸ ستون بلند وجود دارد که با گذر از جایگاه تماشاگران سقف ورزشگاه را به زمین متصل می‌کند. به دلیل اینکه این ستون‌ها در قسمت داخلی ساختمان قرار گرفته‌اند، به لحاظ بصری ورزشگاه حالتی معلق و چرخشی به خود گرفته است. افزون بر این، یک سقف متحرک دو تکه نیز بر روی ورزشگاه سن پترزبورگ قرار دارد که به‌صورت کشویی از دو سمت کنار می‌روند.

سقف جایگزین طرح اولیه ورزشگاه کرستوفسکی

با این حال مرگ ناگهانی کیشو کورکاوا در سال ۲۰۰۷ مسئولان شهر سن پترزبورگ را ناچار کرد تا تغییراتی در طراحی اولیه ورزشگاه کرستوفسکی بدهند. بر این اساس قرار شد سقف متحرک اولیه که از یک غشای نازک برخوردار بود و با آب و هوای سرد شمال روسیه تناسب نداشت جای خود را به یک مدل مناسب‌تر دهد. سقف جایگزین اگرچه زیبایی طرح اولیه را نداشت اما دست‌کم در سرمای طاقت‌فرسای سن پترزبورگ مقاومت می‌کرد و نمی‌شکست.
ستون بلند بیرون آمده از سقف ورزشگاه سن پترزبورگ یکی از جلوه‌های بی‌نظیری است که تقریباً از فاصله‌های بسیار دور نیز به‌خوبی دیده می‌شود. در حالی بلندترین نقطه سقف این ورزشگاه ۷۹ متر است، این ستون‌های فلزی تا ۱۱۰ متر ارتفاع گرفته‌اند. البته این ستون‌ها به‌جز زیبایی باید ۳۲ هزار تن وزن سقف ثابت و متحرک ورزشگاه را نیز تحمل کنند.

زمین چمن متحرک ورزشگاه کرستوفسکی

افزون بر موارد فوق یکی از ویژگی‌های بی‌نظیر ورزشگاه کرستوفسکی که سهم زیادی در افزایش هزینه ساخت آن داشته، زمین چمن متحرک آن است. این زمین چمن به‌منظور نگهداری بهتر و دریافت نور بیشتر می‌تواند به‌صورت کشوری از درون ورزشگاه خارج شده و به محوطه پشت آن منتقل شود. ظرفیت اصلی ورزشگاه کرستوفسکی ۵۶۱۹۶ نفر است که برای مسابقات جام جهانی به ۶۸ هزار نفر افزایش یافته است.